Een wethouder wordt meer dan een wet-houder

Je bent wethouder en registreert onvrede en onzekerheid bij de bevolking. Kwesties die je wilt bespreken en aanpakken verlopen meestal stroperig. Je vraagt je af wat tot die toestand heeft geleid. Is het de kwaliteit van de democratie? Juridificatie van de samenleving, de explosie van technologie? Komt het door verlies van religiositeit? Is het de manier waarop politiek wordt bedreven, organisaties zijn ingericht, er wordt leiding gegeven? Is de bevolking zo veranderd dat bestaande ordeningen onhoudbaar zijn geworden? Het is natuurlijk van alles wat en nog veel meer. Het helpt als je doorziet welke fundamentele veranderingen zich hebben afgespeeld en hoe die ook in je eigen functioneren doorwerken. We raden aan het boek Los het nou gewoon op!? (2023) te lezen. Het beschrijft de toestand in Nederland en behandelt hoe problemen tot crises uitgroeiden.

Aan de start van dit programma bespreken we hoe het anders kan. Een van de wezenlijke verschuivingen waar we mee te maken hebben is dat mensen nu aan wat ze zien en meemaken anders betekenis geven dan voorheen. Waar de meeste mensen tot ongeveer eind vorige eeuw rationeel-sociaal betekenis gaven, is het nu gebruikelijk dat ze in elke situatie, bij elke gebeurtenis massaal nagaan wat het met henzelf doet. Ze gebruiken daarna hun rationaliteit om hun wensen voor zichzelf tot stand te brengen. Houd je oren en ogen open in winkels, op straat, pak de krant, kijk tv, volg social media en dit gedrag kan je niet ontgaan.

Managers en bestuurders en politici op nationaal niveau deden het eind vorige eeuw al zo. Het is niet verwonderlijk dat zij nu als leidinggevenden nog sterker dan voorheen de wereld vanuit het belang van hun organisatie beschouwen en vrijwel alle betekenis in geld en getallen uitdrukken. Dat zie je intussen ook bij gemeenten. Al geruime tijd wordt bestuurskracht gepropageerd: je stelt doelen voor alles wat je wilt bereiken, probeert die door de gemeenteraad te krijgen en gebruikt macht en geld om die planmatig waar te maken.

Dit staat haaks op een democratie. Elke bestuurlijke laag in een democratische rechtsstaat zou – ideaal gezien – omstandigheden dienen te scheppen waarin burgers hun persoonlijke en gezamenlijke mogelijkheden en wensen tot ontwikkeling kunnen brengen. Soms eist dit dat een gemeentelijke organisatie iets maakt en daarvoor doelen stelt en planningen maakt. Maar wat als die vorm niet past en je iets mogelijk wilt maken? Dat eist ander pragmatisme, een andere oriëntatie, vraagt andere werkwijzen, andere vormen van leidinggeven.

Met dit programma ga je steeds beter vaststellen waar rationeel pragmatisme blokkerend uitpakt en er bijvoorbeeld met sociaal of evolutionair pragmatisme veel meer te bereiken is. En er zijn inmiddels zoveel regels dat verlies van betekenis door het niet volgen van ’n wet of regel niet in verhouding staat tot de betekenis die ermee gewonnen wordt. De blokkade door een wet van een actievoorstel of besluit kan zelfs zo uitpakken dat er verwijtende nalatigheid van het College optreedt. De uitspraak van degenen die zeggen dat de wet altijd gevolgd moet worden ongeacht deze afweging in betekenis, wijst op het fenomeen dat die persoon wil dat rationeel pragmatisme altijd de definitie van de situatie bepaalt. Dat is een opstelling die een democratie ondergraaft en publiekelijk moet worden afgewezen. Gedurende het programma ontdek je hoe je tot doorbraken komt.

Heeft u interesse in dit programma of een specifieke vraag? Het team van Sezen Academy helpt u via mail of telefonisch 0343-595802 graag verder.